Trường Đại học Ngoại ngữ – ĐHQGHN tổ chức Hội đồng đánh giá Seminar tổng thể luận án tiến sĩ của Nghiên cứu sinh Vũ Thị Thu Thủy chuyên ngành Ngôn ngữ Anh, Khóa QH2021 đợt 1, cụ thể:

Đề tài:  Reconstructing War Reality in Two English Translations of Bảo Ninh’s The Sorrow of War (Tái kiến tạo hiện thực chiến tranh trong hai bản dịch tiếng Anh ‘Nỗi Buồn Chiến Tranh’ của Bảo Ninh)

Chuyên ngành: Ngôn ngữ Anh

Mã số: 9220201.01

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Hùng Tiến

Thời gian:  8h30, ngày 23 tháng 12 năm 2025

Địa điểm: Phòng 509A1, Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội

Tóm tắt luận án bằng tiếng Anh, xin xem tại đây!

Tóm tắt luận án bằng tiếng Việt, xin xem tại đây!

THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN TIẾN SĨ

1. Họ và tên nghiên cứu sinh: Vũ Thị Thu Thủy                                    

2. Giới tính: Nữ

3. Ngày sinh: 22/09/1978

4. Nơi sinh: Ninh Bình

5. Quyết định công nhận nghiên cứu sinh số: 931/QĐ-ĐHNN ngày 30 tháng 6 năm 2021 của Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại ngữ.

6. Các thay đổi trong quá trình đào tạo:

 – Chỉnh sửa tên luận án tiến sĩ: Quyết định số 2816/QĐ-ĐHNN ngày 15 tháng 12 năm 2022.

– Chỉnh sửa tên luận án tiến sĩ: Quyết định số 1056/QĐ-ĐHNN ngày 10 tháng 5 năm 2023

– Gia hạn học tập theo QĐ số 3301/QĐ-ĐHNN ngày 27 tháng 06 năm 2025

7. Tên đề tài luận án: Reconstructing War Reality in Two English Translations of Bảo Ninh’s The Sorrow of War (Tái kiến tạo Hiện thực chiến tranh trong Hai bản dịch tiếng Anh của tác phẩm Nỗi Buồn Chiến Tranh – Bảo Ninh).

8. Chuyên ngành: Ngôn ngữ tiếng Anh

9. Mã số: 9220201.01

10. Cán bộ hướng dẫn khoa học:  PGS. TS. Lê Hùng Tiến

11. Tóm tắt các kết quả mới của luận án:

Luận án đã xây dựng một khung nghiên cứu toàn diện để khảo sát việc tái kiến tạo hiện thực chiến tranh trong các bản dịch tiếng Anh từ một tác phẩm văn học Việt Nam, dựa trên mô hình nghiên cứu ngữ liệu song ngữ, kết hợp khung Ngữ pháp chức năng hệ thông (SFL), cụ thể là hệ thống chuyển tác, với Lý thuyết Nghiên cứu dịch miêu tả (DTS) đươc bổ trợ bởi Lý thuyết tái viết của Lefevere và chiến lược nội hóa – ngoại hóa của Venuti.

Luận án đã khảo sát văn học chiến tranh Việt Nam, qua đó làm rõ tình trạng thiếu vắng đại diện của các tác phẩm văn học Việt, đặc biệt là các tự sự chiến tranh, trong diễn ngôn hướng tới độc giả phương Tây. Đây là công trình đầu tiên tiến hành phân tích hệ thống ở cấp độ mệnh đề nhằm khám phá cách ‘hiện thực chiến tranh’ trong một trường hợp điển hình – tác phẩm Nỗi Buồn Chiến Tranh của Bảo Ninh – được tái kiến tạo ngôn ngữ thông qua hai bản dịch tiếng Anh, dưới ảnh hưởng của các yếu tố xã hội – văn hóa và ý thức hệ. Luận án chứng minh rằng sự kết hợp giữa SFL, DTS và Lý thuyết tái viết của Lefevere, bổ sung với chiến lược nội hóa – ngoại hóa của Venuti, cung cấp một lăng kính phân tích toàn diện để xem dịch văn học vừa là một quá trình ngôn ngữ, vừa là quá trình kiến tạo ý thức hệ. Kết quả nhấn mạnh vai trò của các chuẩn mực dịch thuật (sơ khởi, định hướng và vận hành) được lý giải sâu hơn thông qua ràng buộc tái viết, thể hiện định hướng dịch thuật khác biệt (nội hóa vs. ngoại hóa). Luận án đồng thời chỉ ra thách thức đạo đức và diễn giải của người dịch trong dịch thuật văn học chiến tranh: việc thể hiện hiện thực chiến tranh không chỉ là truyền tải nghĩa từ vựng, mà còn là cầu nối giữa tính xác thực của ký ức và khả năng tiếp nhận văn hóa.

Nghiên cứu làm rõ các các phương thức dịch thuật và định hướng ý thức hệ khác nhau có thể ảnh hưởng đến cách diễn giải và tái tạo một tác phẩm văn học Việt Nam quan trọng, từ đó thúc đẩy hiểu biết liên văn hóa và nâng cao nhận thức toàn cầu về trải nghiệm lịch sử-văn hóa Việt Nam. Bằng việc chỉ ra người dịch không chỉ là người chuyển ngữ mà còn là người đồng sáng tạo và trung gian văn hóa, luận án nhấn mạnh vai trò chủ động của dịch giả trong việc định hình hình ảnh văn hóa Việt Nam trong mắt thế giới. Kết quả nghiên cứu chứng minh rằng dịch thuật là một quá trình trung gian xuyên văn hóa của ký ức, trong đó bản sắc của văn học chiến tranh Việt Nam liên tục được tái định hình bởi kỳ vọng của độc giả và các thể chế xuất bản khác nhau. Nghiên cứu cho thấy dịch thuật vừa là hoạt động tái hiện, vừa là sự thương lượng ký ức văn hóa trong hệ thống văn học toàn cầu.

Luận án mang lại những đóng góp quan trọng cho lĩnh vực nghiên cứu văn học Việt Nam, cung cấp góc nhìn phê bình về sự giản lược hoặc biến đổi trong cách thể hiện hiện thực chiến tranh qua dịch thuật. Kết quả cũng cho thấy dịch thuật văn học chiến tranh là một quá trình động, trong đó hình thức ngôn ngữ, ý thức hệ và kỳ vọng người đọc luôn tương tác, buộc người dịch phải cân bằng giữa tính trung thành biểu đạt và khả năng tiếp nhận. Từ đó nghiên cứu đề xuất một quan niệm dịch thuật phản tư, trong đó ‘trung thành’ không đồng nghĩa với dịch sát, mà thể hiện trách nhiệm đạo đức trong việc chuyển tải chân lý trải nghiệm và tư tưởng của nền văn hóa nguồn.

12. Ứng dụng thực tiễn

Luận án đề xuất một mô hình phân tích có thể nhân rộng, dựa trên phân nhóm chủ đề theo ngữ liệu và phân tích vi mô ngôn ngữ học, giúp định hướng cho đào tạo dịch giả và biên tập viên tương lai trong việc nhận diện hệ quả ngôn ngữ và ý thức hệ của quyết định dịch thuật. Phát hiện của luận án về cách thể hiện chi tiết về hiện thực chiến tranh trong bản gốc bị giản lược hoặc biến đổi trong bản dịch mang đến góc nhìn phê bình mới cho việc nghiên cứu văn học Việt Nam dịch ra tiếng nước ngoài.

Luận án thách thức quan điểm truyền thống xem dịch giả là người trung gian thụ động, thay vào đó khẳng định vai trò chủ động của họ trong việc định hình cách thế giới nhận diện văn học, văn hóa và lịch sử Việt Nam. Nghiên cứu này mở ra nền tảng cho các công trình tiếp theo trong nghiên cứu dịch thuật văn học, mở rộng sang các ngôn ngữ và bối cảnh khác, nhằm thúc đẩy sự hiện diện của văn học Việt trên trường quốc tế.

13. Định hướng nghiên cứu tiếp theo:

Trong tương lai có thể mở rộng ngữ liệu để bao quát nhiều bối cảnh tự sự hơn, nhằm khám phá sự tiến hóa trong cách biểu hiện hiện thực chiến tranh trong toàn bộ tiểu thuyết Nỗi Buồn Chiến Tranh. Cụ thể, ngoài chức năng trải nghiệm của SFL, nghiên cứu sau có thể tích hợp chức năng liên nhân (phân tích cảm xúc, đánh giá, sự tham gia) và chức năng văn bản (phân tích mạch thông tin, tổ chức chủ đề). Có thể tiến hành nghiên cứu song ngữ khác như Việt-Pháp, Việt-Trung, Việt-Hàn hoặc chiều ngược lại, nhằm đối chiếu cách kiến tạo hiện thực trong bối cảnh ngôn ngữ và văn hóa khác nhau.

Tiếp tục nghiên cứu các phương diện khác của hiện thực chiến tranh như hình ảnh người lãnh đạo, binh sĩ, tổ chức quân sự, công nghệ, tội ác chiến tranh; hoặc so sánh cách tái hiện chiến tranh trong các tác phẩm Việt Nam khác được dịch sang tiếng Anh. Nghiên cứu hướng đến độc giả có thể áp dụng phỏng vấn, khảo sát phản hồi, hoặc phân tích cận văn bản (paratext) để đánh giá liệu sự lựa chọn ý thức hệ và phong cách của dịch giả có đạt hiệu quả mong muốn về đồng cảm, tính xác thực và khả năng tiếp nhận không.

Xây dụng tài liệu giảng dạy và đào tạo chuyên biệt dựa trên kết quả nghiên cứu, phục vụ cho giáo dục dịch thuật văn học và đào tạo biên phiên dịch viên chuyên nghiệp.

14. Các công trình đã công bố có liên quan đến luận án:

Vũ Thị Thu Thủy (2023). Tường minh phương tiện liên kết trong hai bản dịch tiếng Việt của tác phẩm “Kiêu hãnh và Định kiến’. Kỷ yếu Hội thảo khoa học Quốc tế năm 2023 dành cho học viên cao học và nghiên cứu sinh, tr. 648-659. Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN: Nxb ĐHQGHN.

Vũ Thị Thu Thủy (2023). Tính Tường minh của Phương tiện Liên kết trong Hai bản dịch tiếng Việt của một Tác phẩm Văn học Anh. Tạp chí Nghiên cứu nước ngoài, số 39 (4) pp.119-134.  Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN: Nxb ĐHQGHN.

Vũ Thị Thu Thủy, Lê Hùng Tiến (2025). Chiến lược Tường minh trong Chương Một của các Bản dịch tiếng Anh ‘Nỗi Buồn Chiến Tranh’.  Kỷ yếu Hội thảo Quốc tế – Trí tuệ nhân tạo – Chất xúc tác trong giáo dục tiếng Anh. Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN: Nxb ĐHQGHN.

Vũ Thị Thu Thủy (2025). Dịch thuật Sang chấn Chiến tranh: Phân tích Chức năng Hệ thống tiểu thuyết Nỗi Buồn Chiến Tranh. Kỷ yếu Hội thảo khoa học Quốc tế năm 2025 dành cho học viên cao học và nghiên cứu sinh. Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN: Nxb ĐHQGHN.

Hà Nội 28/11/2025

Nghiên cứu sinh: Vũ Thị Thu Thủy

INFORMATION ON DOCTORAL THESIS

1. Full name: Vu Thi Thu Thuy

2. Sex: Female

3. Date of birth: 22/09/1978

4. Place of birth: Ninh Binh

5. Admission Decision number: 931/QĐ-ĐHNN dated 30/6/2021 by the Rector of University of Languages and International Studies

6. Changes in academic process:

– Decision No. 2816/QĐ-ĐHNN issued by the Rector of University of Languages and International Studies dated 14/12/2022 on change in the name of doctoral thesis;

– Decision No. 1056/QĐ-ĐHNN issued by the Rector of University of Languages and International Studies dated 10/5/2023 on change in the name of doctoral thesis;

– Decision No. 3301 / QĐ-ĐHNN issued by the Rector of University of Languages and International Studies dated 27/06/2025 on extension of study

7. Official thesis title: Reconstructing War Reality in Two English Translations of Bảo Ninh’s The Sorrow of War.

8. Major: English Linguistics                                                  

9. Code: 9220201.01

10. Supervisor:   Assoc. Prof. Dr. Le Hung Tien

11. Summary of the new findings of the thesis:

The thesis has developed a clear research framework for investigating the reconstruction of war reality in English literary texts from a Vietnamese source text, utilizing a bilingual corpus-based model that integrates Systemic Functional Linguistics (SFL) with Descriptive Translation Studies (DTS) supplemented by Lefevere’s rewriting theory and Venuti’s domestication and foreignisation. The study has examined Vietnamese war literature in the global context, exposing the under-representation of Vietnamese literary works, especially Vietnamese war narratives to Western readership.  The study represents the first systematic, clause-level investigation of how ‘war reality’ in a Vietnamese war narrative is linguistically reconstructed through two English translations under specific socio-cultural circumstances and ideological influences. It demonstrates how integration of Systemic Functional Linguistics (SFL), Descriptive Translation Studies (DTS), and Lefevere’s theory of rewriting, complemented by Venuti’s domestication and foreignization, provides a comprehensive lens for analysing literary translation as both linguistic and ideological reconstruction. The study underscores the influences of translation norms (initial, preliminary, and operational norms), which are further elucidated by rewriting constraints, reflect differing translation orientations. The study also highlights the ethical and interpretive challenges faced by translators of conflict literature. Representing war reality involves more than transferring lexical meaning; it requires mediating between traumatic authenticity and cultural legibility.

The study clarifies how different translational approaches and ideological positions can shape the interpretation and reproduction of a significant Vietnamese literary work, thereby fostering greater intercultural understanding, enhancing global awareness of Vietnamese literary and historical experience. By illuminating how a translator moves beyond mere linguistic transfer to actively rewriting the source text, the study highlights the role of the translator as a co-creator and cultural mediator. The findings demonstrates that translation functions as a transcultural mediation of memory, where the identity of Vietnamese war literature is continually reshaped by the expectations of different audiences and publishing institutions. The study elucidates how translation serves as both a representation and a negotiation of cultural memory within the global literary system.

The study also provides valuable insights for Vietnamese literary studies. The study’s findings on how the original’s subtle portrayal of war reality is simplified or altered offer a critical perspective for scholars of Vietnamese literature. The study demonstrates the translation of war literature reveals a dynamic process in which linguistic form, cultural ideology, and readership expectations interaction continuously, requiring translators to negotiate between representational fidelity and communicative accessibility. The findings thus advocate for a reflective translation practice in which fidelity is not equated with literalness, but with the ethical responsibility to represent the experiential and ideological truths of the source culture.

12. Practical applicability, if any:

The study advances a replicable model for analysing literary translation through corpus-based thematic grouping and linguistic micro-analysis. Specifically, it provides specific guidelines on how to apply an integrated analytical framework for conducting comparative analyses that can be used to train future translators and editors on the linguistic and ideological consequences of their translation decisions. The study’s findings on how the original’s subtle portrayal of war reality can be simplified or altered in the translated versions offer a critical perspective for scholars of Vietnamese literature.

The study challenges the traditional view of the translator as a passive conduit and underscores their powerful role in shaping how a foreign text, and its cultural and historical reality, is perceived by a new audience. Establish a foundation for future research in the field of literary translation studies, expanding to other languages and contexts to promote the representation of Vietnamese literary works to global readership.

13. Further research directions, if any:

Firstly, future research could extend the corpus to include a more comprehensive range of narrative contexts, thereby capturing the full evolution of war representation and its linguistic configurations throughout the novel ‘The Sorrow of War’. The present study concentrated on the experiential metafunction of Systemic Functional Linguistics (SFL). Future studies could integrate the interpersonal metafunction (to examine affect, judgment, and engagement), and the textual metafunction (to trace information flow and thematic organization).

Secondly, future research could expand research to other languages beyond Vietnamese and English, such as Vietnamese and French, Vietnamese and Chinese, or Vietnamese and Korean, and vice versa, to compare and analyze literature in different contexts.

Thirdly, future research could conduct studies on the reconstruction of varying themes related to war representation in literature such as the depiction of leaders, officers, and military institutions, the role of technology, the atrocities, or foreign occupation, etc. Furthermore, studies could be conducted on the reconstruction of war reality in other Vietnamese war narratives translated into English or on the reconstruction of varying themes in literary texts between languages.

Future research could also conduct a reception-oriented study, employing interviews, reader-response surveys, or paratextual reviews, to assess whether the translators’ ideological and stylistic choices successfully achieve their intended effects of empathy, authenticity, or accessibility.

Finally, comprehensive training materials could be developed, based on research findings to support education and training in the field of literary translation.

14. Thesis-related publications:

Vu Thi Thu Thuy (2023). Explicitation of Cohesive Devices in two Vietnamese Translations of ‘Pride and Prejudice’. Proceedings of 2023 International Graduate Research Symposium, pp.648-659. University of Languages and International Studies, VNU: Vietnam National University Press, Hanoi.

Vu Thi Thu Thuy (2023). Explicitness of Cohesive Devices in two Vietnamese Translations of an English novel. VNU Journal of Foreign Studies, Vol.39 (4) pp.119-134.  University of Languages and International Studies, VNU: Vietnam National University Press, Hanoi.

Vu Thi Thu Thuy, Le Hung Tien (2025). Explicitation in Chapter One of the English Translations of Bảo Ninh’s The Sorrow of War. Proceedings of International Conference: AI as a Catalyst for English Language Education. University of Languages and International Studies, VNU: Vietnam National University Press, Hanoi.

Vu Thi Thu Thuy (2025). Translating War Trauma: A Systemic Functional Analysis of Bảo Ninh’s The Sorrow of War. Proceedings of 2025 International Graduate Research Symposium. University of Languages and International Studies, VNU: Vietnam National University Press, Hanoi.

Hanoi, 28/ 11/ 2025

Ph.D Candidate: Vu Thi Thu Thuy